Snart seks maanader etter tsunamien..

Kvar er husa?

Eg merkar meg aukande kritikk i utanlandske media mot gjenoppbyggingja i landet. Det skjer lite, og grunnen dei fleste intervju-objekta gjev er den same: byråkratiet. Hovudstaden bestemmer alt. Og om eit vedtak om eit gjenoppbyggingsprosjekt vert gjort, er det langt frå sikkert at det vert gjort kjend for dei det gjeld.I går høyrde eg at ein velkjend verdsomfattande organisasjon hadde planar om husbygging i eit område i Trinco, førebuing var godt i gang i samråd med lokale styresmakter. Men så viste det seg at ein annan organisasjon hadde skrive kontrakt med regjeringa i Colombo om det same området. Mykje ressursar ut vindauga til inga nytte!

Men vert det hus av slikt? Biletet ovom viser situasjonen i eit område sør i distriktet. Teltlivet er diverre ein realitet for svært mange sjølv meir enn fem månader etter at bylgja slo.

Buddha med piggtraad

Etter lange og harde tak, med trugsmaal om altomfattande hartal hengande over Trinco og heile nordaust Sri Lanka, vart partane i gaar samde om at rettsavgjerda fraa siste veke skal gjennomfoerast. Det betyr at buddhaen og nokre hindu-tempel, som alle seiest aa vera ulovleg oppfoerde, skal fjernast innan ei veke. Om dette vil bli gjort utan meir ufred, er det store spoersmaalet. Hundrevis av familiar har forlete byen, eller har flytta til vener og kjende i stroek som dei trur er trygge. Born gaar ikkje paa skulen, mange held seg borte fraa jobben, og inn-boksen min er full av e-postar om avlyste moete. I mellomtida har buddhaen faatt piggtraadgjerde og skyteposisjonar rundt seg, og spesialstyrkar fraa haeren til aa passa seg. Gandhi-statua ved det gamle universitetsomraadet var det derimot ingen som passa paa. No er ho borte, fullstendig smadra etter at hovudet fyrst vart slaatt av.

Vesak

Det er Vesak Poya, buddhistane sin viktigaste fullmånedag gjennom heile året. Vesak markerer "Buddha's birth, enlightment, and passing away" (mitt norske buddistiske ordtilfang er for svakt til å omsetja enlightment), og legg vekt på å fremja fred, harmoni og forståing mellom alle menneske. I Trincomalee vert harmonien ivareteken av tusen elitesoldatar og politi som er bussa inn for å sikra folkefest utan granatkasting og slåssing med machete. Høge herrar frå hovudstaden har vore her for å mekla, og hartalen er følgjeleg avlyst i fire dagar mens presidenten tenkjer på å finna ei løysing på spørsmålet om den ulovleg oppførde buddha-statua (som er eit symbol på djupare problem og ikkje problemet i seg sjølv).

I går kveld var det ustilling av vesak-lampar i byen, og me gjekk for å sjå. Dei flottaste lampane er laga av politi, hær og marine. Full kroppsvisitering for å koma inn på området der marinen hadde sett opp sine artisiske lampar, som er fulle av buddistisk symbolikk. Fascinerande å sjå at soldatar og offiserar må ha brukt dagar og veker på å konstruera sirlege papirlampar med intrikate papirklipp-dekorasjonar som liknar på blonder og kniplingar. Trist å sjå at lampane må vernast med maskingevær.

Hartal, fjerde dag

og dette ser ikkje ut til å ta slutt. Buddhaen sit framleis framfor klokketårnet, framfor han ein munk med bensinflaske og fyrstikker klar om nokon skulle prøva å flytta statua. Innimellom slengjer nokon ein granat eller to mot ein butikk eller ein bil, mens andre brukar skytevåpen eller kniv. Det er spent, mange har reist frå byen, inkludert mange hjelpearbeidarar. Me byrjar å verta bekymra for om dei som bur i leirane får mat og drikkevatn. Sjølv har me eit lager og klarer oss rimeleg bra. Men turen til Colombo i helga, bryllaupsfest på Transasia og kjøpefest på supermarknaden, vert avlyst. Korleis kan me reisa i denne situasjonen? Det sender ut feil signal, og me vil ikkje bidra til den gryande panikken me merkar mellom folk i dag. Så her sit me i Channel Lane, med satelitt-telefon, radio og landkruser på standby, klare for ei lang helg...

Syttende mai i Trincomalee

starta med ein granat mot den nye buddha-statua som nokon hadde plassert framfor torget sist natt, heldt fram med ein ny granat paa fisketorget i dag tidleg og seinare med sprenging av ein handgranat ved kyrkjegarden. Mykje salutt med andre ord! Men absolutt ingen grunn til aa gaa i syttendemaitog her idag, det er hartal og situasjonen er spent.

Norsk territorium

Nei, det er ikkje den norske delegasjonen som har lagt under seg land på aust-Sri Lanka i pausane mellom fredsforhandlingane. Men det er faktisk ei øy som heiter Norskeøya. like sør for Trincomalee, utanfor Sampoor. Bak namnet er det ei historie om norske landmålarar som ein gong for lenge sidan var på oppdrag i dette området, og som budde ei tid på denne øya. Trur eg. I går var eg i Eachchilampattai, og kollegaen min peikte og sa "der er norskeøya". Tsunamien var ikkje snill med dette området, som de kan sjå av dei sundbrotne palmane i sjøkanten. "Kor høg var bølgja?" spurde me ein mann som budde i nærleiken. "Trur de eg hadde tid til å sjå etter slikt", sa mannen, "eg hadde nok med å springa min vei".

I bakgrunnen:Norway Island, Eachchcilampattai.

Norsk leverpostei

Me har fått nyss om at eit parti med norsk leverpostei fins i Trincomalee, og har ei lita von om å få tak i nokre boksar ein av dei fyrste dagane.
Leverposteien skal visstnok ha kome hit med norske hjelpearbeidarar. Mens folk her ikkje har problem med å forstå kva importert mjølkepulver er (ku avbilda på pakken), hermetisert fisk (fisk på boksen), er det vanskeleg å akseptera leverposteien frå Stabburet, som har bilete av eit lyslugga barn.

Til glede for to hardingar som ikkje har noko imot curry og ris, men som set stor pris på brød med leverpostei til frukost!

Telt. Eller byråkrati i arbeid

Sist laurdag fekk me telt! 200 store, gode familietelt! Dei me har venta på i tre, snart fire månader! Lankesisk byråkrati i praksis, - tre gonger har me fått dei klarerte frå tollen, berre for å oppleva at styesmaktene har endra tollreglane, hanka telta innatt og fortald oss at me må starta på nytt. Men no er dei her, på lager i Trinco, fire månader etter tsunamien...

1 mai

1975 var eg student, leiar i målungdomen, rein og raud, og held 1 mai tale på Voss. På veg til toget om morgonen såg eg plakatar over heile byen som fortalde at USA var jaga ut av Saigon, og eg måtte skriva om talen min på toget til Voss. På Voss regna det sidelengs, det var bikkjekaldt, og det var eit under at folk i det heile orka å bli verande for å høyra på, slik veret var. Ein som blei verande, må ha vore ein politimann i sivil. Han skreiv seinare rapport, og fortalde at xx, kjend poet og bibliotekar på Voss i den tida, hadde lokka folk med gratis middag etter toget. Rapportøren visste kvar eg budde, kva eg studerte, kor mange som gjekk i toget, kor mange som høyrde talen min, og kor mange som tok mot tilbodet frå poeten om gratis middag. Dette har eg lest i mappa mi, som eg fekk tilsend for tre veker sidan då eg var heime i Noreg. Men han skreiv ikkje at poeten serverte fiskesup og kjempegode heimelaga karve-rundstykke. Han var nok ikkje invitert.